The clearest sign of intellectual chemistry isn’t agreeing with someone. The clearest sign of intellectual chemistry isn’t agreeing with someone. It’s enjoying your disagreements with them. Harmony is the pleasing arrangement of different tones, voices, or instruments, not the combination of identical sounds. Creative tension makes beautiful music. (Adam Grant – Organizational psychologist @Wharton – Twitter 25 mrt. 2021)
Als we het hebben over een harmonieus team is de verleiding groot om te denken aan een groep mensen die het met elkaar eens zijn. Maar is dat zo? Betekent “op één lijn zitten” dat we het allemaal eens zijn, allemaal dezelfde mening (moeten) hebben? De tweet hierboven van Adam Grant stelt juist het tegenovergestelde. Beter kan ik het niet verwoorden, maar laten we eens kijken of we het naar praktische tips kunnen vertalen.
Genieten van meningsverschillen
Het niet alleen het oneens durven zijn, maar zelfs genieten van meningsverschillen, zo stelt Adam Grant. Ik word daar meteen blij van. Begrijp me niet verkeerd, niets frustrerender dan een gesprek over ‘wie er gelijk heeft’. Een slecht gevoerd debat waarin je tegenover elkaar komt te staan. Brrrr, niet mijn ding. Een dialoog met verschillende gezichtspunten daarentegen… heerlijk!
Hoe heb jij daar invloed op?
Het verschil zit hem in je “mindset”. Het Constructive Dialogue Institute vertaalt het groth-mindset gedachtegoed van Carol Dweck naar de mindset van een gesprekspartner: Ben jij een strijder? Is je doel het gesprek winnen? Of ben je een ontdekker? Stap je een gesprek in met als doel om meer te weten te komen?
Als je als ontdekker deelneemt aan het gesprek, dan ontstaat er een open gesprek. Zelfs als je gespreksgenoot (nog) in de strijd-stand staat, zal jouw open, onderzoekende houding helpen om het gesprek niet te polariseren. Probeer het maar eens de volgende keer dat je met iemand staat te praten die een mening heeft die lijnrecht tegenover die van jouw staat, waarvan je gaat stuiteren, waarbij je eerste gedachte is “Hoe kan een weldenkend mens dit nou zo vinden?”… In plaats van daar je eigen mening meteen tegenover te zetten, ga je eerst luisteren en vragen stellen. Geen verhoor, maar op ontdekking.
“Vertel eens wat meer! Hoe ben je tot deze mening gekomen?”
In een kring gebruik je hiervoor zo veel mogelijk de beeldvormings-fase, zit je al in de meningsvorming dan kun je nog steeds dit soort vragen, als uitnodiging aan iedereen, op tafel leggen.
Het gevaar van “allemaal eens”
Harmonie gaat over de verschillen, niet over identieke geluiden. Creatieve spanning maakt mooie muziek. Met andere woorden: een gesprek met allemaal dezelfde meningen geeft een heel eentonig blok geluid (noem je dat nog muziek?). Die eentonigheid brengt risico’s met zich mee. Als een ander geluid meteen ontregeling (herrie) oplevert, dan durven teamleden ook geen ander geluid meer te laten horen. Je mist zo informatie en er ontstaan veel makkelijker blinde vlekken. ‘Confirmation biaz’ (voorkeur voor bevestiging) ligt op de loer, voor je het weet ontstaat er tunnelvisie. Dit staat creativiteit, innovatie en het oplossen van ingewikkelde vraagstukken in de weg.
Bedankt
Heel praktisch: leg ’de krachten bundelen’ niet uit als “wij zijn met veel, dús we winnen”, maar realiseer je dat andere meningen je méér gezichtspunten, meer informatie oplevert. Maak er een gewoonte van om te bedanken voor andere gezichtspunten en bezwaren. Die simpele gewoonte doet heel veel met de sfeer in een overleg. Als CONSENT-gespreksleider zeg ik héél vaak: ‘Dank je wel’. ‘Bedankt voor dit gezichtspunt’. ‘Bedankt voor je bezwaar, je mag het toelichten en dan een nieuw voorstel doen’.
“Not the same, but not different”
Dit zinnetje herhaalt de boeddhistische non in het boek “A Tale for the Time Being” (Ruth Ozeki, 2013) regelmatig. We zijn niet hetzelfde, maar ook niet verschillend.
Dat is een fijne om te onthouden als je dan in zo’n gesprek zit met allemaal uiteenlopende meningen. Het kan best even overweldigend zijn om allerlei verschillende invalshoeken te horen terwijl je toch aan een gezamenlijk project werkt.
Strategie of doel?
De volgende keer dat je in een kring of overleg (of gewoon in een gesprekje bij de koffieautomaat) iemand treft die een mening uit die je verrast of tegen staat, maak dan eens onderscheid in strategie of doel. Het kan heel prima zijn dat jullie doelen heel dicht bij elkaar liggen, maar dat de strategie om daar te komen heel anders is. Pro-tip: als je start met een project, neem dan eerst de tijd om een gezamenlijk doel te formuleren. Laat je niet afschrikken als dit een proces van laagje voor laagje afpellen is, soms moet je gerust even graven om een gedeeld doel te vinden. Jaag hier niet doorheen, het is de tijd die je hierin steekt dubbel en dwars waard. Een gezamenlijk doel geeft ongekend veel verbinding.
Tot zover drie praktische tips om meteen aan de slag te gaan en de verbinding in je team. Ik zeg bewust: “aan de slag te gaan”, want al snap je het allemaal nog zo goed, als je niets doet met die inzichten dan verandert er nog niets.
Toe aan iets extra? Bekijk dan op www.consentmethode.nl de korte video over de CONSENT-gespreksetiquette. Ook zo’n handig hulpmiddel om direct mee aan de slag te gaan. Het is misschien even wennen, maar je zult het verschil merken!
CONSENT-methode
Baudy Wiechers en Rachel Kruk
www.consentmethode.nl
